امروزه برای ساخت سازه های بلند و با طول زیاد نظیر سیلوها، برج های مخابراتی، هسته های برشی ساختمان های بلند، برج های خنک ساز، دودکشها، پایه های پله، کف تونلها، کانال های آب، کف جاده ها و سازه های مشابه که اجرای آنها در گذشته نیاز به داربست بندی سنگین در اطراف سازه داشت، ‌از روشی استفاده می گردد که قالب لغزنده نام دارد. با استفاده از روش قالب لغزنده بسیاری از داربست بندی های اطراف سازه حذف گردید و سرعت اجرای کار به همراه نمای بهتر برای کار افزایش می یابد.

 

قالب های لغزنده قائم

اساس روش اجرای قالب لغزنده عمودی این است که قالب به ارتفاع ۱ تا ۱٫۵ متر در فواصل زمانی متناوب به بالا کشیده می شود. در ضمن بالا کشیدن قالب عملیات بتن ریزی و آرماتور بندی نیز ادامه می یابد و دائما مخلوط بتن از بالا به درون قالب ریخته شده و ضمن حرکت قالب به سمت بالا بتن سخت شده از قسمت زیرین قالب جا می ماند. سرعت حرکت قالب به نحوی تنظیم می شود که بتن در زمان خارج شدن از قالب ضمن تحمل وزن خود، جهت حفظ شکل خود از مقاومت کافی برخوردار باشد. قالب بندی لغزان قائم را می توان بر اساس حرکت پیوسته انجام داد و یا آن را طوری برنامه ریزی کرد که در ارتفاع معینی متوقف گردد و سپس حرکت لغزان خود را مجددا از سر گیرد. معمولا حرکت قالب لغزان با سرعتی یکنواخت صورت می گیرد.

در صورتی که قالب لغزان دارای توقف باشد درزهایی به وجود می آیند که با درزهای میان مراحل بتن ریزی در عملیات ساختمانی با قالب ثابت فرقی ندارد.

قالب لغزنده در امتداد قائم با سرعتی یکنواخت حرکت می کند و این سرعت به اندازه ای است که هر مقطع از بتن در طول مدت زمان لازمی که برای گیرش اولیه نیاز دارد درون قالب می ماند. روش قالب لغزنده عمودی برای سازه های پوسته ای با ضخامت جدار ثابت و یا تقریبا ثابت به کار می رود. قالب های لغزان قائم توسط جکهایی به بالا حرکت داده می شوند که بر روی میله های صاف یا لوله های سازه ای کار گذاشته شده در بتن سخت عمل می کنند. این جکها ممکن است از نوع دستی، بادی، برقی و یا هیدرولیکی باشند. سکوهای کار و داربست های کارگران پرداختکار نیز به قالب بندی متصل و به همراه آن حرکت می کنند.

 

قسمتهای اصلی یک قالب لغزنده

دیواره‌های قالب: دیواره‌های قالب باید به اندازه کافی محکم و مقاوم باشند. جنس این دیواره‌ها ممکن است چوبی و یا فلزی باشند. قالبهای فلزی به مراتب سنگین‌تر از قالبهای چوبی‌اند ولی در عوض استحکام بیشتری داشته و تعداد دفعات استفاده از آنها بیشتر است. تعمیرات و یا تغییرات احتمالی قالبهای فلزی نیز نسبت به قالبهای چوبی دشوارتر است در عوض تمیز کردن آنها آسانتر و نمای بتن پس از باز کردن قالب صاف‌تر است.

خود قالب ها را می توان در سه بخش در نظر گرفت :

• یوغها

• پشت بندهای افقی (کمرکش)

• قالب بدنه

یوغها دو وظیفه اصلی دارند: جلوگیری از باز شدن قالب ها در قالب در برابر فشارهای جانبی بتن و انتقال بار و فشار به جکها.

پشت بندها نیز برای تقویت مقاومت خمشی بدنه قالب ساخته شده و بار قالب ها را به یوغ ها منتقل می کنند. سکوی نازک کاری، عرشه اجرایی و سکوی طره ای به پشت بندهای افقی متصل می شوند. اتصال پشت بندها به یوغ باید قادر به حمل این بارها باشد.

قالب بدنه که نیز می تواند از پانلهای فلزی، پانلهای چند لایه و یا الوارهای چوبی باشد مستقیما به پشت بندهای افقی متصل می شود.

طوقه‌ها: برای نگهداری سکوی کار و انتقال آن و همچنین نگهداری و تحمل وزن قالب و کابل جک در نظر گرفته می‌شوند. طوقه‌ها معمولاً فلزی و به صورت پروفیلهایی مناسب طرح و در نظر گرفته می‌شوند.

سکوی کار: معمولاً سه سطح کار در نظر می‌گیرند. یکی که بالاتر از طوقه‌ها و در ارتفاعی در حدود دو متر و بالاتر از انتهای دیوار قرار گرفته و برای استفاده از بست های فلزی ثابت‌کننده به کار می‌روند. دیگری سکویی است که در بالای کف و هم‌تراز بالای قالب قرار می‌گیرد و برای قرار دادن ظرف بتن و انبار کردن مصالح و وسایل تراز کردن و همچنین وسایل کنترل جک مورد استفاده قرار می‌گیرد و بالاخره سومین سکو به صورت چوب‌بست آویزان و یا یکسره که معمولاً در دو طرف دیوار قرار گرفته و برای دسترسی به نمای قسمتی از دیوار، که به تازگی قالب آن را باز کرده و ترمیم احتمالی آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جکهای هیدرولیکی: جکهای هیدرولیکی مورد استفاده معمولاً با ظرفیت خود، نظیر جکهای سه تنی و یا شش تنی مشخص می‌شوند.

 

قالب بندی دیوار های بتنی به روش لغزنده

از جمله مزایای این روش قالب‌بندی که برای دیوارهای نسبتا بلند استفاده می‌شود تعداد دفعات بیشتر استفاده از قالب و سرعت عمل بیشتر آن است. در اولین استفاده از قالب دو دیواره قالب با تکیه به پاخور بتنی (رامکا) به صورت معکوس قرار می‌گیرد. پس از ریختن بتن و سخت شدن آن، قسمتهای داخلی قالب را تا حد نهایی بتن ریخته شده بالا می‌برند و پس از محکم کردن آن قسمت دوم دیوار را بتن ریزی می‌کنند. پس از سخت شدن بتن، قالب را باز کرده و نظیر دفعه اول عمل می‌کنند. عمل قالب‌بندی و بتن‌ریزی را به همین ترتیب تا انتهای کار و اتمام بتن‌ریزی دیوار ادامه می‌دهند.

 

قالب ها ی لغزنده و افقی

این نوغ قالب برای ریختن بتن دیوارهای طولانی، کف و جداره کانال های بزرگ، بتن ریزی شیبها، کف تونلها و سطح راه ها به کار می رود. به دلیل اینکه اکثر قالب بندی های افقی لغزان بر روی تکیه گاه ثابت قالب مانند سنگ یا خاک انجام می شود، این عملیات اصولا عملیات تحکیم، شمشه کشی، پرداختکاری است. ماشین قالب لغزان معمولا بر روی ریل یا سکوی شکل داده شده حرکت می کند. بخش دریافت بتن ماشین ناوه ای است که برای توزیع یکنواخت بتن در تمامی بخشهای قالب طراحی شده است. متراکم ساختن بتن توسط لوله لرزانی انجام می شود که با لبه جلویی قالب موازی و کمی جلوتر از آن قرار دارد. متراکم کردن بتن سازه را می توان با ویبراتورهای دستی نیز انجام داد. لوله های بتنی در جای یکپارچه نیز با استفاده از روش قالب بندب لغزان افقی تولید می شوند. ساخت پوششی کامل تونل با قالب بندی لغزان نیز انجام شده است.

 

قالب های رونده

قالب های رونده یا قالب های بالا رونده قالب هایی هستند که پس از هر بار بتن ریزی از سطح بتن فاصله گرفته و به صورت خزنده (با فشار جک و یا با استفاده از کارگر و جرثقیل) جابجا می شوند. این قالب ها معمولا برای اجرای دیوارهای بلند کاربرد دارند. در اجرای سنتی دیوارهای بلند لازم است که دو طرف دیوار داربست بندی گردد اما در شیوه قالب های رونده، قالب هر مرحله به مرحله قبلی متکی شده و قالب همانند یک صخره نورد به سمت بالا صعود کرده و مراحل فوقانی دیوار را به اجرا در می آورد، بدون اینکه نیاز به داربست جانبی داشته باشد. هر مرحله از اجرای دیوار به این شیوه را لیفت می گویند. در این قالب ها از دو سری قالب استفاده می شود و در هر مقطع یک سری قالب بر بالای سر قالب سری قبل استقرار پیدا می کند. بدین ترتیب که در حدود ۵۰ تا ۷۰ سانتی متر از بالای قالب، سوراخی کار گذاشته می شود و قالب توسط جرثقیل بلند شده و پای آن در سوراخ مذکور توسط بولت محکم می شود و قالب توسط جک در وضعیت شاقول تثبیت می شود. سوراخ لیفت اول در لیفت دوم نیز ایجاد می گردد تا در اجرای لیفت سوم مورد استفاده قرار گیرد.

 

قالب های پرنده

اصطلاح قالب پرنده به سیستمی اطلاق می شود که اجزا آن به یکدیگر متصل شده و یک واحد بزرگ را تشکیل می دهند که به آن عرشه می گویند. این سیستم برای قالب بندی دال بتنی در ساختمانهای چندین طبقه مورد استفاده قرار می گیرد. پس از آکه بتن هر طبقه ریخته شده و مقاومت لازم را کسب کرد،‌ قالب پرنده (بدون جاسازی اجزا) از بتن جدا شده و به صورت افقی به سمت بیرون ساختمان حرکت داده می شود و در بیرون ساختمان بالا کشیده می شود تا در موقعیت جدید برای یک دال دیگر مورد استفاده مجدد قرار گیرد. اصطلاح “قالب عرشه پرنده” از آنجا گرفته شده است که این قالب به سمت بیرون ساختمان حرکت داده می شود (پرواز می کند) و به سمت بالا کشیده می شود تا در تراز طبقه بالاتر مورد استفاده قرار گیرد. هر واحد قالب پرنده از اجزا سازه ای مختلفی از جمله: خرپاها، تیرها، ‌تیرچه ها و رویه فلزی یا پلاستیکی تشکیل و مونتاژ می شود تا چندین بار مورد استفاده قالب بندی دالهای ساختمان قرار گیرند. این قالب ها را میتوان برای نگاه داشتن تیرها و شاه تیرها، دالها و سایر اجزا سازه ای مورد استفاده قرارداد.

 

استفاده از قالب های لغزنده در سازه های بتنی دارای کارائی بسیار زیادی می باشد. در ساختمان های عادی ، استفاده از قالب لغزنده در بخش هسته مقاوم ساختمان یا هسته دور آسانسور ، پلکان و … می باشد. در ساختمان های بلند مرتبه ، اجرای توام  کل کار با استفاده از قالب لغزنده قابل توجه است

 

علاوه بر این در اجرای سازه های بلند غیر ساختمانی که هندسه غیر یکنواختی دارند ، نظیر برج های رادیو تلویزیونی ،برج های خنک کننده ،دودکش ها ،سیلو ها و موارد مشابه ،تنها روش اجرائی استفاده از قالب لغزنده می تواند باشد.

 

اجرای قالب بندی لغزنده ، روشی به مراتب سریع تر نسبت به روش های معمول و مرسوم سازه های بتنی می باشد و در صورتی که سیکل اجرا با عملیات قالب لغزنده درگیر شود، قطعا زمان تکمیل و خاتمه پروژه ، کوتاه تر خواهد شد. در شرایط ایده آل قالب بندی لغزنده موجب کاهش هزینه های اجرائی و به تبع آن کاهش هزینه تمام شده ساختمان خواهد بود.

 

در این سیستم  کلیه عملیات در قسمت های مختلف باید سازماندهی شده و با یکدیگر تطبیق داده شود، مثلا ، تحویل مصالح به پای کار نظیر بتن و میلگرد ، باید یه گونه ای زمان بندی شود که سرعت لغزش  قالب حداکثر باشد.حضور افراد آگاه و آشنا به سیستم اجرایی قالب بندی در کل زمان اجرا لازم و ضروری است.

 

اجرای هر نوع سازه با قالب بندی لغزنده مناسب نیست ، و در هر مورد ،عملی بودن استفاده از سیستم قالب لغزنده باید مورد  بررسی و ارزیابی قرار گیرد .

 

ضوابط طراحی

 

این ضوابط در اکثر موارد یکسان می باشند.

 

ضایطه اول آنست که طرح نما باید بین هر دو تراز متوالی  یکسان باشد. این امر امکان انجام قالب بندی را فراهم می کند که در حین لغزش ، نیازی به اصلاح هندسی در مقیاس بزرگ نخواهد داشت. بدین منظور ، باید ضخامت دیوار یا ابعاد قطعه قالب بندی شده را در کل ارتفاع ثابت در نظر گرفت.صرفه جوئی در مصرف بتن از طریق کاهش ضخامت یا ابعاد هندسی مقطع ، صرف نظر از زمان تلف شده ، موجب صعوبت زیادی به جهت اصلاح قالب ها در حین اجرا می شود. حداقل ضخامت دیوار هرچند که به اندازه ً سنگدانه های بتن مصرفی وابسته است ، لیکن از دیدگاه اجرای قالب لغزنده ، نباید از ۱۸۰ میلیمتر کمتر باشد تا از قفل کردن قالب که ناشی از اصطکاک زیاد بین جدارهً قالب و بتن تازه می باشد ، جلوگیری شود.

 

مقدار میلگرد های مقطع عامل دیگری است که بر بازده عملیات اجرای قالب لغزنده موثر است . تمرکز میلگرد در مقطع به هنکام میلگرد گذاری در حین لغزش قالب اگر غیر ممکن نباشد ، بسیار مشکل خواهد بود. در صورتی که لغزش قالب به صورت پیوسته نباشد ، جزئیات میلگرد گذاری قائم باید به گونه ای

 

باشد که در حین توقف قالب ، میلگرد گذاری قائم انجام گیرد. اگر لغزش قالب بطور پیوسته باشد، با نظر مهندس سازه  الگوی مناسبی برای محل وصله میلگرد های قائم  اتخاذ شود ، به گونه ای که امکان میلگرد گذاری  در حین حرکت قالب  فراهم باشد.

 

در صورتی که دال بتنی در طرفین یک دیوار با اجرای قالب لغزنده وجود داشته باشد ، راه اقتصادی و مناسب حهت یکسرگی میلگردهای افقی  دال بتنی که از درون دیوار عبور مینمایند  تعبیه سوراخ هائی است که در داخل دیوار می باشد. این سوراخ ها از طریق بستن قطعات پلاستو فوم  به میلگرد های قائم در محلی که تعبیه سوراخ مد نظر است ، تعبیه می شوند. سپس این قطعات با خرد کردن و ماسه پاشی ، از داخل دیوار پاک شده و از بین می روند.  قرار دادن یک لایه ماسه در داخل قالب ، شیوه ای اقتصادی جهت تشکیل شکاف قائم  سراسری در داخل دیوار می باشد.

 

طبق ضوابط ACI-117  میزان جابجائی یا دوران نسبت به یک نقطه ثابت در تراز پایهً سازه های با ارتفاع کمتر از ۳۰ متر نباید از ۵۰ میلیمتر ، و در مورد سازه های با ارتفاع بیش از ۳۰ متر ، نباید از ۶۰۰/۱ ارتفاع سازه و یا ۲۰۰ میلیمتر بیشتر باشد.

 

هنگامی که تعبیه بازشوهای قاب بندی شده در داخل دیوار های قالب لغزنده مورد نظر است ، می توان از طرق مختلف آنها را جاسازی کرد . روش اول  که در مورد قاب های از جنس ناودانی ها بکار می رود ، قرار دادن قاب در یا پنجره در موقعیت نهائی خود  می باشد. با عبور قالب از محل قاب ها ، اطراف آن با بتن پر می شود.  راه دوم تعبیه فضائی در داخل دیوار می باشد که از ابعاد خارجی قاب مورد نظر کمی بزرگتر است . در این حالت، قاب را پس از تکمیل  بتن ریزی  و عبور قالب  لغزنده  ، در محل مورد نظر ، نصب میکنند.. راه سوم تعبیه فضائی کاملا بزرگتر از ابعاد هندسی قاب در داخل دیوار  و نصب قاب پس از عبور قالب می باشد. در این حالت اختلاف ابعاد قاب و بازشو با استفاده از ملات  یا اندود مناسب پر می شود.

 

نمای سطح بتن

 

در استفاده از سیستم قالب لغزنده ، نوع پرداخت نهائی سطح بتن با توجه به مقتضیات معماری و نمائی می باشد.  روش معمول در قالب های لغزنده ، پرداخت بتن با ماله های آهنی ، چوبی و یا پلاستیکی بر روی سطح بتن تر در حین لغزش قالب و  یا بر روی سطح بتن خشک شده پس از اتمام عملیات قالب بندی لغزشی ، می باشد.

 

در روش اول  یک زیر پائی  یا سکو از زیر قالب  آویزان شده و کارگران مربوطه سطح بتن تازه را با استفاده از ماله  پرداخت می کنند تا سطحی صاف و صیقلی تامین شود. پس از تکمیل عملیات پرداخت دستی ، یک غشاء مراقبت

 

برروی سطح صاف شده ًبتن پاشیده می شود و معمولا پرداخت مجدد سطح بتن پس از اتمام لغزش قالب لازم نیست.

 

در روش دوم  که انجام پرداخت خشک می باشد، هیچ گونه تماسی با سطح بتن تا قبل از تکمیل عملیات لغزش قالب در کل ارتفاع انجام نمی گیرد. پس از تکمیل بتن ریزی در کل ارتفاع و باز کردن قالب ها، پرداخت تخته ماله ای  سطح بتن از تراز پائینی شروع می شود. این عملیات به صورت پرداخت ماله ای یا پرداخت اندود ماسه سیمان انجام میگیرد. در این حال داربست زیر پائی کارگران نماکار حذف می شود. در مواردی که نیاز به تامین سطح کاملا صاف و صیقلی در نمای ساختمان داریم ، می توان از اندود سیمانی برروی سطح پرداخت شده با ماله پلاستیکی استفاده کرد.

 

چاه های آسانسور

 

یکی از مزایای قالب بندی لغزنده ، احداث چاه های آسانسور قبل از برپا داشتن اجزای ساختمان می باشد.بخصوص اگر  بخش چاه  آسانسور و اتاق تجهیزات آن یک واحد خود ایستا بوده و از لحاظ سازه ای بر خود متکی باشد به گونه ای که بتوان خیلی سریع تر از بقیه ساختمان ، این واحد را با قالب لغزنده تکمیل نمود. در ساختمان های بلند که چاهک آسانسور به لحاظ مسائل تعادل ساختمان ، نمی تواند در کل ارتفاع قالب بندی شود ، این امکان وجود دارد که چاه آسانسور را به صورت مرحله ای که در هر مرحله در حدود ۸ طبقه می باشد، اجرا نمود. در این حالت ابتدا چاه آسانسور به ارتفاع ۸ طبقه اجرا شده و قالب لغزنده متوقف می شود تا اسکلت نیز تا این تراز تکمیل شود. سپس شروع مجددی برای لغزش قالب ها تا ۸ طبقه دیگر خواهیم داشت که این عملیات به صورت تکرارشونده ادامه می یابد.

 

سیستم جک

 

در حال حاضر چهار سیستم اصلی جک وجود دارد که عبارتند از سیستم هیدرولیکی ، هوای فشرده ،الکتریکی و دستی که سیستم های هیدرولیکی  و هوای فشرده  بسیار اقتصادی و به صرفه می باشد:

 

در سیستم جک هیدرولیکی از یک شبکه جک های هیدرولیکی که از طریق خطوط لوله روغن به مخزن مرکزی متصل بوده و انرژی آنها از پمپ الکتریکی تامین می شود ، استفاده می شود. این جک ها معمولا روی لوله هائی به قطر ۲۵ و ضخامت جدار ۳ میلیمتر حرکت کرده و بالا می روند. هر جک با هر بار فعال شدن ۲۵ میلیمتر بالا می آید.کلیه جک ها باید همزمان به یک اندازه بالا بیایند والا کف قالب از تراز خارج شده و قالب از شاغول خارج می شود.

 

سیستم  جک هوای فشرده نیز یک سیستم صنعتی و ابتکاری شامل یک شبکه جک می باشد که از طریق لوله های  هوا به یک مخزن هوای فشرده که معمولا در نزدیکی پایه قالب لغزنده قرار می گیرد ، متصل است سیستم کنترلی ، یک سوپاپ خروجی هوا می باشد که برروی قالب  قرار گرفته و به طور دستی هدایت می شود. به گونه ای که کل قالب بندی را در هر مرحله حرکت ۱۲ میلیمتر

 

بالا می برد.میله هائی که این جک بر روی آنها بالا می روند ، اغلب یک میله توپر با قطر ۲۵ میلیمتر می باشند که در انتها رزوه شده اند.

 

طراحی قالب

 

پس از انتخاب سیستم جک ، گام بعدی طرح یک قالب مناسب و متناسب با جک ها و غیره است.  ارتفاع قالب های لغزنده برای اجرای ساختمان ها معمولا بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است.  بار قالب عمدتا وزن عرشه و تجهیزات روی آن می باشد . در زمانی که این وزن زیاد باشد باید جک ها در فاصله کمتری نسبت به یکدیگر قرار گرفته و یا مضاعف شوند تا ظرفیت بالابری لازم را تامین کنند. مثال های دیگری از بار های سنگین ، بار های متمرکزی نظیر قیف بتن ریزی و محل تخلیه و ذخیره آرماتور ها می باشد.

 

باید توجه و دقت زیادی در اولین مرحله از نصب و راه اندازی قالب مبذول داشت ، چرا که در این مرحله ، قالب از لحاظ هندسی و داشتن مقاومت لازم در مقابل تنش های وارده در حین عملیات لغزش و بتن ریزی ، کنترل می گردد. قالب ها ، شیبی در حدود ۱:۴۰۰ در ارتفاع دارند تا در حین لغزش به سمت بالا ، سطحشان بطور خود کار تمیز گردد.  در بعضی قالب ها تنها یک وجه قالب شیبدار ساخته شده  و وجه دیگر به صورت قائم باقی می ماند. این شیب طوری است که پای قالب قدری از ضخامت دیوار بزرگتر و بالای قالب کمی از ضخامت دیوار کمتراست.

 

روش تراز عرشه قالب که برای تمام سیستم های جک قابل استفاده است ، شامل یک شبکه شلنگ تراز آبی متشکل از یک لوله اصلی و لوله های انشعابی است که هر کدام به یکی از نقاط جک زنی می رسند. لوله اصلی به مخزن آب مرکزی متصل است. در نصب قالب ، عرشه قالب تراز شده و در این حالت سطح آب در لوله های تراز به عنوان سطح مرجع ثبت می شود. در حین عملیات لغزش ، عرشه قالب در تراز های مختلف با توجه به تراز مرجع قابل تنظیم است.دانستن تراز نسبی قالب در هر مرحله از بتن ریزی به جهت  حرکت های جانبی قالب بسیار مهم و ضروری است. معمولا در تنظیم و تراز یابی قالب ، از شاغول وزنه ای  یا شاغول نوری استفاده می شود که در تراز مشخصی از عرشه قالب ، قرار داده می شوند.  این شاغول ها ، مرتبا کنترل و بازبینی می شوند و بر این اساس می توان میزان انحراف لغزش قالب را با دقت جبران نمود. اصلاح انحراف قالب از مسیر صحیح در حین لغزش با تغییر تراز بخشی از عرشه قالب صورت میگیرد. این تغییر تراز از طریق ثابت نگه داشتن چند جک مشخص  در حین انجام عملیات بالا روی ، انجام می شود تا خطای حاصله جبران شده و از بین برود . این گونه عملیات اصلاحی  در حین بتن ریزی و لغزش قالب بسیار مشکل بوده و باید  تحت نظارت دقیق مهندس ناظر و مسئول مریوطه انجام  شود

 

حرکت های جانبی و دورانی قالب نیز از طریق بار های قائم که به صورت طره ای بر قالب اعمال می شود، انجام می گیرد تا احیانا خطاهای ناشی از انحراف جانبی و یا چرخش قالب تصحیح شود.

 

یک نمونه از بار های طره ای  ، گیره هائی می باشد که بشکه آب ۲۰۰ لیتری از آن آویزان می شود. وزن این بشکه با تغییرمقدار آب آن ، قابل تنظیم است.

 

در قالب بندی و اجرای بخش یا کل یک ساختمان به شیوه قالب لغزنده ، روشی مناسب برای بالا بردن بتن ، آرماتور و دیگر مصالح مورد نیاز برای اجرا ، باید انتخاب شود . از جمله وسائل مورد استفاده برای این کار جرثقیل های متحرک ، جرثقیل برجی ،  دکل های خود ایستا  یا هر روش و وسیله دیگری است که مناسب برای بالا کشیدن امکانات لازم برای قالب بندی لغزنده باشد.  جرثقیل های برجی سال های زیادی است که در تسریع اجرای ساختمان های بلند مورد استفاده بوده و امروز بسیار رایج هستند.  در قالب بندی لغزنده یک جرثقیل برجی به همراه قالب بالا برده شده و می تواند در حمل وسائل و تجهیزات لازم یا بخشی از آنها و پس از تکمیل عملیات اجرای قالب بندی ، به کار رود .

 

لغزش قالب

 

عملکرد صحیح قالب در خلال لغزش  آن به سمت بالا در اجرای قالب لغزنده باید مورد توجه  قرار گیرد. کیفیت این بخش از کار بستگی به آماده سازی جزئیات صحیح اجرائی قبل از شروع لغزش قالب است. برنامه ریزی تحویل مصالح به پای کار ، بخصوص بتن ، برقراری ارتباط بین پیمانکاران جزء و داشتن دانش و اطلاعات فنی و اجرائی نسبت به سیستم قالب بندی لغزان ، از جمله مواردی هستند که در هنگام اجرای این سیستم باید مد نظر قرار گیرد.

 

شکل ۳۴-۱۴ نقشه ساده ای از جزئیات یک دیوار را نشان می دهد که برای اجرای قالب لغزنده آماده شده است.  این تیپ نقشه ها برای هر دیوار و در حد فاصل هردو طبقه متوالی  یا به عبارتی در هر تراز تهیه شده است و کلیه جزئیات قالب بندی لازم را نشان می دهد. مسئولیت اجرای این جزئیات بر عهده کسی می باشد که در حین عملیات بر روی قالب قرار گرفته و صلا حیت لازم را در نظارت کامل و صحیح کار در خلال لغزش قالب دارا می باشد. این شخص باید توجه زیادی به خطاهای احتمالی در حین اجرای کار نظیر تغییر در ضخامت دیوار ، خطا در قرائت تراز ، خطا در بستن قالب  و موارد مشابه داشته باشد.  بتن ریزی  باید طبق برنامه و الگوی مشخصی باشد. بتن در هر مرحله به ضخامت ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر ریخته شده و توسط ویبره مرتعش می شود. با پر شدن قالب ، مرحله لغزش شروع می شود .  میزان لغزش قالب متناسب با سرعت آماده سازی تجهیزات  برای مرحله بعدی کار است . بطور کلی سرعت لغزش قالب به سمت بالا ، بسته به میزان اسلامپ بتن مصرفی  ، شرائط آب و

 

هوائی و سرعت نصب تجهیزات در هرحله ای از بتن ریزی ، متفاوت است ، اما بطور متوسط چیزی حدود ۳۰ سانتی متر در ساعت و شرائط خاص تا ۶۰ سانتی متر در ساعت نیز می رسد.

 

در مجموع ، تنها عاملی که در اجرای صحیح عملیات قالب لغزنده بسیار مهم و ضروری می باشد، پیش بینی و ارائه یک طرح و تصویر صحیح و جامع از کار در مرحله  طراحی سازه ای ،در مرحله اصلاح و تطبیق طرح با سیستم قالب لغزنده و در مرحله طراحی قالب و اجرا می باشد که این دقت نظر در تامین عملکرد صحیح لغزش ، تفاوت میان یک کار خوب و کم هزینه را با یک اجرای پرهزینه و توام با مشکلات فراوان ، آشکار می کند

 

 

 

 

مزایا و معایب استفاده از قالب لغزنده ( عمودی )

 

 

بطور کلی می توان مزایای استفاده از قالب لغزنده عمودی را به شرح زیر برشمرد :

 

1 – سرعت اجرای سازه بسیار بالاست .

2 – سازه اجرا شده کاملا" یکپارچه بوده و عاری از وجود درزهای ساختمانی عمودی و افقی است .

3 – نیازی به استفاده از داربست برای انجام کار نمی باشد .

4 – امکان پیش ساخته کردن قطعات قالب در کارخانه وجود دارد و لذا عمیلات درون کارگاه ساختمانی از لحاظ آهنگری و نجاری به حداقل می رسد .

5 – استفاده از این نوع قالب از ایمنی بالایی برخوردار است .

6 – استفاده از این نوع قالب از لحاظ اقتصادی به صرفه است . البته لازم به ذکر است که استفاده از قالب لغزنده برای سازه های مرتفع بلندتر از 20 متر به صرفه خواهد بود و برای سازه های غیر مرتفع چندان مناسب نمی باشد .

 

 

استفاده از قالب لغزنده دارای معایبی نیز می باشد که عبارتند از :

 

1 – قیمت اولیه آن گرانتر از قالب های معمولی است .

2 – اجرای بازشوها ، برآمدگیها و همچنین آرماتورهای انتظار مشکل است . اصولا" قالب لغزنده برای اجرای سازه هایی که مقطع ثابت داشته باشند ( مانند سیلوهای گندم و ... ) مناسب تر است .

3 – تدارکات اجرایی مشکل است . با توجه به اینکه کار با قالب لغزنده معمولا" 24 ساعته و بطور سه شیفت اجرا می شود ، در نتیجه تأمین بتن ، آرماتور و سایر تدارکات مورد نیاز آن حساس تر از کارهای معمولی است . در صورت قطع برق ، وجود ژنراتور ضروری است و همچنین بایستی پیش بینی های لازم در مورد خراب شدن دستگاه بتن ساز ، پمپ بتن و سایر وسایل کار بعمل آید .

4 – در گرما و یا در سرمای شدید اجرای قالب لغزنده نسبت به روشهای دیگر مشکلات بیشتری را به همراه دارد .

5 – بطور کلی استفاده از قالب لغزنده نیاز به نیروی متخصص بیشتری داشته و می بایستی هماهنگی لازم بین اکیپهای مختلف کاری وجود داشته باشد